Oké, ons energielandschap gaat veranderen, we gaan alleen nog maar duurzaam opgewekte energie gebruiken. So what? Daarmee is de kous toch wel af? Nou nee, daarmee is de kous helemaal niet af. Er komt nogal wat kijken bij deze energietransitie. Een onderdeel dat meer aandacht verdient in de hele beeldvorming rondom deze energietransitie, is wat ons betreft het onderdeel ‘slimme netten’.
Deze slimme netten of Smart Grids moeten een probleem gaan oplossen dat we nu nog niet kennen. Fossiele energiecentrales van nu wekken redelijk continue hun energie op; ze leveren dit vrij constant, dus met een redelijk gelijk vermogen, aan het net. In de nabije toekomst, met heel veel duurzame bronnen als Wind en Zon (zon-PV), zal dat anders zijn. De verschillen tussen klassieke energiecentrales en duurzame bronnen zien we als volgt: De zon schijnt alleen overdag, in de winter korter en als het bewolkt is minder (fel). Het waait niet altijd even hard en aan de kust waait het harder dan in het binnenland. Praktisch gezien betekend dit, dat in de toekomst de hoeveelheid aangeboden energie in verschillende delen van het elektriciteitsnet op veel plaatsen eigenlijk per definitie anders is. Dit is heel lastig, want vraag en aanbod moeten op elk moment met elkaar in evenwicht zijn.
De netbeheerders in Nederland (net als netbeheerders in andere landen) zijn het er al lang over eens, dat dit sterk wisselende karakter van duurzame bronnen de stabiliteit van het elektriciteitsnet niet ten goede komt. Consumenten en bedrijven zullen het niet accepteren als het elektriciteitsnet bij wijze van spreken uit gaat als de zon onder gaat. De slimme energienetten van de toekomst moeten er voor zorgen dat áls er energie beschikbaar is, dat dan verbruik gestimuleerd wordt en als er minder of bijna geen energie beschikbaar is, dat dan ook het verbruik terug geregeld wordt of energie vanuit andere bronnen beschikbaar komt.
De inzet van energieopslag, bijvoorbeeld in een accu, is zo’n manier om te helpen energieaanbod en energievraag met elkaar in balans te brengen. Met een accu kan je immers overdag opgewekte energie ’s avonds en ’s nachts gebruiken. Een accu is veel minder geschikt om elektriciteit lang in te bewaren. Met bijvoorbeeld waterstofgas kan je energie die in de zomer is opgewekt in de winter gebruiken, als een alternatieve accu. Ook prijsprikkels zijn misschien een goede manier om mensen en vooral bedrijven te prikkelen om energie te gaan gebruiken als deze overvloedig beschikbaar is. Je kan bijvoorbeeld denken aan een lager energietarief als de zon schijnt en het hard waait. Nachtstroom is in dezelfde toekomst misschien veel kostbaarder dan nu. Een slim net moet samengevat al deze verschillende ‘variabelen’ dus continu met elkaar in balans gaan brengen, om ervoor te zorgen dat het elektriciteitsnet zo stabiel en betrouwbaar blijft als dat het nu is.
DENKRICHTINGEN
Er circuleren behoorlijk veel oplossingsrichtingen om deze slimme netten op te baseren. De belangrijkste richtingen hebben elk een eigen ‘regisseur’:
Elke richting kent zijn eigen voor- en nadelen. Daarnaast vertrouwen eigenlijk al deze richtingen heel sterk op een ondersteunende ICT-voorzieningen, die op afstand het systeem sturen en regelen. Hierin schuilen vanuit het perspectief van Stichting Gelijkspanning Nederland twee belangrijke bezwaren.
In óns toekomstbeeld wil je er in ieder geval voor zorgen dat lokale verschillen tussen vraag en aanbod van energie ook daadwerkelijk lokaal gemanaged kunnen worden. Dit ‘lokale managen’ stelt drie voorwaarden aan de oplossingsrichting:
Gelijkspanningstechnologie, zoals deze nu wordt ontwikkeld in diverse projecten in Nederland,, kan voldoen aan deze voorwaarden.
Deze oplossingen worden op dit moment ontwikkeld, zowel vanuit onderzoek op universiteiten, als ook in toegepast onderzoek van hogescholen en het bedrijfsleven. Gezamenlijk spant iedereen zich in om de nieuwe, en wat ons betreft zeker ook de betere mogelijkheden, zichtbaar én toepasbaar te maken.